Στην Κύπρο, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, ένα δικαστήριο το οποίο επιβάλλει ποινή φυλάκισης, δύναται να διατάξει όπως αυτή έχει ανασταλτικό χαρακτήρα. Δηλαδή, να μην εκτιθεί άμεσα αλλά να τελεί υπό αναστολή για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Σε μια τέτοια περίπτωση, το κατηγορούμενο πρόσωπο δεν θα εκτίσει άμεσα την εν λόγω ποινή φυλάκισης.
Οι αρχές λοιπόν που διέπουν την αναστολή επιβληθείσας ποινής φυλάκισης, βρίσκονται στον σχετικό νόμο (περί της Υφ' Όρων Αναστολής της Εκτελέσεως Ποινής Φυλακίσεως εις Ορισμένας Περιπτώσεις Νόμος του 1972) και στη σχετική νομολογία του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Βάσει λοιπόν της σχετικής νομοθεσίας μόνο ποινές φυλάκισης που δεν υπερβαίνουν τα 3 (τρία) έτη, δύνανται να αναστέλλονται. Το δικαστήριο, όταν αποφασίζει εάν θα αναστείλει ή όχι την επιβληθείσα ποινή φυλάκισης, έχει ευρεία διακριτική ευχέρεια. Η εν λόγω διακριτική ευχέρεια ωστόσο, πρέπει πάντοτε να ασκείται δικαστικά.
Η νομολογία του Ανώτατου Δικαστηρίου έχει καθιερώσει ενδεικτικά κριτήρια που πρέπει να πληρούνται προκειμένω να δικαιολογείται η διαταγή για αναστολή της έκτισης της ποινής. Τονίζεται πως δεν πρέπει να συντρέχουν όλα. Συνοπτικά, αυτά είναι:
Η σοβαρότητα των περιστατικών και το κίνητρο για τη διάπραξη του εγκλήματος.
Το μητρώο του κατηγορουμένου ως δείκτη για την ανάγκη αποτροπής.
Η διαγωγή του κατηγορουμένου μετά τη διάπραξη του αδικήματος ιδιαίτερα η παρουσία ή απουσία στοιχείων μεταμέλειας.
Το πώς έχει αξιοποιήσει το κατηγορούμενο πρόσωπο το χρόνο μεταξύ της διάπραξης του αδικήματος (π.χ. με την καταβολή κάποιας αποζημίωσης προς το θύμα της εγκληματικής πράξης), η άμεση παραδοχή ή το λευκό ποινικό μητρώο είναι συνήθως καταλυτικής σημασίας κατά το στάδιο αυτό.
Εννοείται επίσης πως το εκδικάζον δικαστήριο, πρέπει να θέτει όλους τους μετριαστικούς παράγοντες ενώπιον του όταν αποφασίζει εάν θα διατάξει αναστολή της ποινής. Αποφάσεις επαρχιακών δικαστηρίων έχουν παραμεριστεί, για παράδειγμα, όταν το πρωτόδικο δικαστήριο έχει αναφέρει πως δεν μπορεί να λάβει υπόψη ξανά μετριαστικούς παράγοντες που λήφθηκαν υπόψη κατά την επιμέτρηση της ποινής. Αυτό αποτελεί σφάλμα αρχής βάσει της σχετικής νομολογίας του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Βάσει του προαναφερόμενου νόμου, όταν δικαστήριο αποφασίζει να αναστείλει την ποινή φυλάκισης, διατάσσει πως αυτή αναστέλλεται για περίοδο τριών ετών. Περαιτέρω, το δικαστήριο υποχρεούται βάσει του νόμου να εξηγήσει στο κατηγορούμενο πρόσωπο, με απλά λόγια, την έννοια της αναστολής και τις πιθανές συνέπειες εάν διαπράξει νέο αδίκημα μέσα στην περίοδο της αναστολής. Σημειώνεται, τελικά, πως εάν κατηγορούμενο πρόσωπο που καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης υπό αναστολή, διαπράξει νέο αδίκημα μέσα στην περίοδο αναστολής, τότε το δικαστήριο ενώπιον του οποίου θα τεθεί η νέα υπόθεση, θα μπορεί να ενεργοποιήσει ολόκληρη ή μέρος της ανασταλείσας ποινής, αλλά μόνο εάν καταδικαστεί το πρόσωπο αυτό σε φυλάκιση για το νέο αδίκημα.
Δημήτρης Λοχίας*
Δικηγόρος
*Dimitris Lochias is a lawyer practicing predominantly in the criminal law and human rights issues and is a Member of the Cyprus Bar Association. He practices throughout Cyprus and in the SBA Courts of Episkopi & Dhekelia.
Comments